Tổng quan

Chân chữ X khá phổ biến ở trẻ nhỏ, thường kèm theo biến dạng bàn chân bẹt, và dáng đi bàn chân xoay ra ngoài, những trẻ có biến dạng chân chữ X nặng thường có xuất hiện tình trạng yếu cơ, co rút cơ các nhóm cơ ở hông đùi và cẳng chân. Chân chữ X nếu không được can thiệp kịp thời thì biến dạng sẽ càng trầm trọng hơn theo thời gian, nếu nặng trẻ sẽ bị đi lại chạy nhảy gặp khó khăn, đau tại các khớp như cổ chân, gối, háng.

Định nghĩa

Là một biến dạng ở cẳng chân tồn tại khi xương ở khớp gối bị lệch ra ngoài và cách xa đường giữa của cơ thể. Biến dạng này được định nghĩa là góc valgus (góc ‘Q’)bằng hoặc lớn hơn 10°

Nguyên nhân

1. Phát triển – sinh lý, không có bệnh lý xương nội tại hay dị tật bẩm sinh.
2. Bẩm sinh – do sự thiếu hụt theo chiều dọc của xương mác.
3. Co thắt dải chậu chày.
4. Tổn thương
   • Gãy xương
   • Ngừng tăng trưởng không đối xứng do gãy xương liên quan đến phần bên của xương chày trên hoặc đầu dưới xương đùi.
5. Nhiễm trùng – gây rối loạn tăng trưởng không đối xứng.
6. Viêm khớp gối – dạng thấp, bệnh máu khó đông
7. Bệnh chuyển hóa xương.

Phân loại

• Độ I: Góc Q< 10°, có thể điều chỉnh thụ động, có sự co rút của mô mềm bên nhưng dây chằng bên trong không bị giãn ra
• Độ II: Góc Q từ 10 đến 20°, các cấu trúc bên bị co lại và dải chậu chày bị kéo dài nhưng vẫn hoạt động bình thường.
• Độ III: biến dạng trục lớn hơn 20°, các cấu trúc bên bị chặt và các cơ phía trong ổn định phía trong không hoạt động.

Chẩn đoán

Chụp X-quang sẽ giúp xác định chẩn đoán, đồng thời cũng nên chụp hông và khớp cổ chân.

Xác định góc LDFA, MPTA: Ở trẻ bt góc này từ 85- 90 độ

Khám thực thể nên được thực hiện với bệnh nhân ở cả tư thế ngồi và đứng. Ghi chú lại:

• Góc Q
• Dáng đi cần được quan sát để xác định những bất ổn động khác.
• Bất kỳ biến dạng dọc nào như co rút gấp hoặc cong, cũng như bất kỳ biến dạng xoay nào.
• Đầu gối cần được đánh giá về tình trạng lỏng lẻo trước sau, tầm vận động (ROM), biến dạng ngang và dọc, và sự mất ổn định ở giữa.

Điều trị

Điều trị genu valgum phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng

Với dụng cụ chỉnh hình như nẹp hoặc nẹp đã được đề xuất cho trẻ dưới 8 tuổi để giúp xương phát triển, nhưng không có bằng chứng nào chứng minh tính hiệu quả của phương pháp này

Với trẻ khoảng cách từ 2 mắt cá trong > 8 cm, Góc Q> 15 độ với trẻ từ 7 tuổi cần can thiệp điều trị với  những bài tập có thể giúp sắp xếp lại và ổn định đầu gối. tùy thuộc vào tình trạng biến dạng và nguyên nhân, chuyên gia trị liệu đề xuất các bài tập được thiết kế để tăng cường sức mạnh cho cơ chân, hông và đùi. Các bài tập giãn cơ cụ thể cũng có thể hữu ích trong việc làm giảm các triệu chứng.

• Bài tập bàn chân bẹt: giúp tăng cường các nhóm cơ nội tại bàn chân, cải thiện cung bàn chân, khoẻ gân cơ 3 đầu cẳng chân
• Kéo giãn nhóm cơ xoay ngoài khớp háng, nhóm cơ khép háng: bài tập này giúp gia tăng tầm vận động xoay trong khớp háng,và dạng khớp háng
• Tập mạnh nhóm cơ xoay trong và dạng háng: Bài tập này giúp cải thiện cơ lực các nhóm cơ xoay trong và dạng khớp háng giúp khớp háng được ổn định

Các bài tập được thực hiện hàng ngày với thời gian từ 30- 45 phút ngày trẻ tập 2 lần.